Lập Di chúc khi tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng

Đăng bởi: Admin, ngày 21/01/2021 11:14 AM

Di chúc là văn bản ghi lại ý nguyện định đoạt của người có tài sản sau khi họ qua đời. Trên cơ sở xem xét nội dung, hình thức của di chúc, tinh thần của người lập di chúc và kiểm tra giấy tờ chứng minh sở hữu tài sản của người lập di chúc thì công chứng viên công chứng cho tính hợp pháp của bản văn di chúc. Vậy trường hợp đặt ra, khi tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng, người lập di chúc có thể lập di chúc hay không vì khi đó Ngân hàng đang nắm giữ giấy tờ chứng minh quyền sở hữu? Cùng Pháp lý giải pháp tài chính tìm hiểu vấn đề này nhé.

1. Thế chấp tài sản

Thế chấp tài sản là một biện pháp bảo đảm cho việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong Hợp đồng tín dụng của bên vay và bên cho vay (Ngân hàng). Theo đó, vì Ngân hàng đã cho bên vay vay một khoản tiền nên họ cần giữ một tài sản tương đương khoản vay để đảm bảo cho việc giao kết hợp đồng vay.

Tại thời điểm thế chấp, thực tế quyền sở hữu không bị chuyển giao, việc Ngân hàng nắm giữ tài sản để đảm bảo rằng nếu trong trường hợp bên vay không có khả năng thanh toán khoản vay dẫn tới nợ xấu, thì Ngân hàng sẽ xử lý tài sản thế chấp này để thực hiện nghĩa vụ thanh toán của bên vay.

Do đó, tài sản thế chấp chỉ là biện pháp bảo đảm cho khoản vay. Các quyền sở hữu tài sản vẫn thuộc về chủ thể đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sở hữu. Tuy nhiên, họ sẽ bị hạn chế quyền bởi vì giấy chứng nhận tài sản đang do bên thứ ba (Ngân hàng) nắm giữ, nên cần có sự đồng ý/chấp thuận của Ngân hàng.

Định đoạt di chúc nếu tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng cũng phải tuân thủ điều này, đó là, phải được Ngân hàng đang nắm giữ tài sản thế chấp đồng ý.

2. Lập di chúc tài sản đang thế chấp không ảnh hưởng đến quyền của bên nhận thế chấp

Pháp luật không cấm bên thế chấp lập di chúc chỉ định người hưởng di sản đối với tài sản thế chấp, việc bên thế chấp lập di chúc không làm ảnh hưởng đến quyền của bên nhận thế chấp, bởi vì:

Nếu di sản đang là tài sản thế chấp vào thời điểm mở thừa kế, theo quy định tại Điều 615 Bộ luật dân sự 2015 quy định thì “Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”. Theo đó, người nhận thừa kế phải kế thừa nghĩa vụ của người để lại di sản, hoàn thành nghĩa vụ thế chấp.

Nếu tài sản thế chấp đã bị xử lý, căn cứ theo khoản 3 Điều 643 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực”.

Nếu bên thế chấp đã hoàn thành nghĩa vụ thế chấp trước thời điểm mở thừa kế, bên thế chấp được nhận lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gắn liền với tài sản trên đất, khôi phục đầy đủ các quyền đối với tài sản của mình.

Quan hệ thừa kế phát sinh kể từ thời điểm mở thừa kế, tức thời điểm người có tài sản mất. Như vậy, việc lập di chúc chỉ là định đoạt phần tài sản của người để lại tài sản sau khi họ mất, điều này không xâm phạm tới quyền của bên nhận thế chấp.

Như vậy, người có tài sản vẫn có quyền lập di chúc khi tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng, và xin nhắc lại, việc lập di chúc này phải có sự đồng ý từ phía Ngân hàng.

3. Vì sao cần sự đồng ý của Ngân hàng?

Về thủ tục lập di chúc, cơ quan công chứng trước khi công chứng, chứng thực nội dung di chúc, ngoài việc đánh giá tính tự nguyện, tinh thần minh mẫn của người lập di chúc thì một vấn đề không thể thiếu trong nội dung di chúc là định đoạt tài sản.

Theo đó, công chứng viên phải tiến hành kiểm tra, đối chiếu bản gốc các giấy tờ về nhân thân và giấy tờ về tài sản (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là một trong những giấy tờ về tài sản).

Và tại thời điểm công chứng, công chứng viên phải xác nhận có hay không sự tồn tại của tài sản này và nó thuộc quyền định đoạt của người lập di chúc. Do đó, công chứng viên phải kiểm tra được giấy tờ chứng minh tài sản và điều này bắt buộc phía Ngân hàng phải hợp tác để công khai giấy tờ về tài sản cho công chứng viên kiểm tra, đối chiếu.

Sau khi kiểm tra, đối chiếu nội dung di chúc hợp pháp, kiểm tra và xác nhận tính hợp pháp của các giấy tờ nhân thân, giấy tờ về tài sản, cơ quan công chứng sẽ tiến hành thủ tục công chứng di chúc theo quy định của pháp luật.

Các giấy tờ chứng minh về tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng tiếp tục được Ngân hàng nắm giữ theo quy định, thỏa thuận về việc vay vốn và thế chấp giữa Ngân hàng và bên vay.

4. Rủi ro khi lập di chúc mà tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng

Việc thế chấp tài sản để đảm bảo cho khoản vay, không phải một hình thức giao dịch chuyển quyền sở hữu. Nhưng trên thực tế, bên phía chủ sở hữu tài sản đang bị hạn chế quyền do giấy tờ chứng minh tài sản đang được nắm giữ bởi bên thứ ba (Ngân hàng) để đảm bảo nghĩa vụ thanh toán. Do đó, việc lập di chúc cũng bị hạn chế, chúng tôi xin viện dẫn một số rủi ro sau để quý vị cùng nắm rõ:

-Phía Ngân hàng không hợp tác: Bắt buộc để được công chứng Di chúc, bạn phải yêu cầu phía Ngân hàng cung cấp giấy tờ chứng minh tài sản mà bạn đang thế chấp tại Ngân hàng để công chứng viên kiểm tra, xác minh. Tuy nhiên, việc này thuộc hoàn toàn quyết định của phía Ngân hàng. Nếu Ngân hàng không hợp tác cung cấp, việc công chứng di chúc không thành.

-Ý nguyện định đoạt không thành: di chúc được lập để định đoạt tài sản nhưng tài sản đang đảm bảo cho nghĩa vụ thanh toán khoản vay. Sẽ như thế nào nếu khoản vay rơi vào nợ xấu, Ngân hàng buộc phải xử lý tài sản thế chấp này? Như vậy, ý nguyện định đoạt của bạn sẽ không thành.

-Phát sinh tranh chấp: người được thừa kế theo di chúc song song với quyền được hưởng là nghĩa vụ đi kèm. Họ phải thực hiện các nghĩa vụ của người để lại di sản trước khi được hưởng các quyền của người đó để lại. Trường hợp này, để được hưởng tài sản thừa kế, bắt buộc những người được hưởng phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản vay. Điều này có thể dẫn tới tranh chấp.

Kiến nghị của Pháp lý giải pháp tài chính: để việc lập di chúc tránh rắc rối, phức tạp và tài sản được định đoạt theo đúng ý nguyện của người lập di chúc, chúng tôi khuyến nghị khách hàng nên rút tài sản đang thế chấp tại ngân hàng bằng việc tất toán khoản vay hoặc thay thế bằng một tài sản thế chấp khác để tránh các rủi ro phát sinh.